Als je voor het eerst te maken krijgt met een erfenis of je bent aangewezen als de persoon die de erfenis namens familie moet afwikkelen, komt er flink wat op je af. In deze blog lees je meer over de stappen die gezet moeten als er iemand is overleden; het ‘afwikkelen van de nalatenschap’ wordt dit genoemd.
De erfenis aanvaarden of niet?
Eigenlijk is dit niet de eerste stap in de afwikkeling maar een hele belangrijke reminder voor mensen die betrokken zijn bij een overledene. Vóórdat er iets gedaan wordt in het huis en met de spullen en de administratie van een overledene, moet bepaald worden of diens erfgenamen de erfenis willen aanvaarden.
Door al spullen te gaan verdelen en mee te nemen uit het huis, vindt de wet dat iemand zich gedraagt als erfgenaam. Door dit te doen wordt de erfenis ongemerkt aanvaard. Als er schulden zijn kan dit grote gevolgen hebben.
Wel mag er in administratie en spullen gekeken worden om te achterhalen of er schulden zijn. Om deze reden een huis getaxeerd worden zodat bepaald kan worden of schulden betaald kunnen worden als het huis verkocht wordt. Ook mogen rekeningen betaald worden of handelingen verricht worden voor zaken die nodig zijn voor goed beheer van het huis.
Vervolgens kan er gekozen worden om de erfenis:
- Te verwerpen; je doet overal afstand van. Van het regelwerk en van schulden maar ook van spullen en geld.
- Beneficiair te aanvaarden; als niet zeker is of er na het betalen van schulden en facturen een positief bedrag overblijft. Je bent dan niet zelf aansprakelijk voor schulden maar moet wel het regelwerk doen volgens de richtlijn van de rechtbank.
- ‘Zuiver’ te aanvaarden; je gaat akkoord met het regelwerk (of laat een van de andere erfgenamen dit doen of schakelt daar iemand voor in), bent aansprakelijk voor het voldoen van schulden en wat er onder de streep overblijft moet verdeeld worden onder de erfgenamen. Let op; als eenmaal aanvaard is, kan dit niet later nog omgezet worden naar beneficiair aanvaarden als er toch schulden blijken te zijn!
Wie zijn de erfgenamen?
Als ervoor gekozen wordt de erfenis te aanvaarden, moet de nalatenschap onder alle erfgenamen verdeeld worden.
- Ga na of de overledene een testament en/of een codicil gemaakt heeft. Dit kan onder andere via een notaris. Als je in het bezit bent van de overlijdensakte kan je zelf ook informeren bij het Centraal Testamenten Register door het doen van een digitale aanvraag (de inhoud van het testament moet je vervolgens achterhalen via een notaris).
- Als er een testament is, staat daarin wie de erfgenamen zijn en wie welk deel erft.
- Als er geen testament is, moet de ‘wettelijke verdeling’ aangehouden worden. Deze staat vast en daar kan niet vanaf geweken worden. In deze blog lees je wie de erfgenamen volgens de wettelijke verdeling.
In sommige gevallen is het nodig om een ‘Verklaring van Erfrecht’ te laten opstellen door een notaris waarin staat wie de erfgenamen zijn. Dit kan nodig zijn om als erfgenaam zaken voor de overledene te mogen regelen, bijvoorbeeld bij de bank.
De nalatenschap afwikkelen
Het afwikkelen van de nalatenschap kan met de hulp van een notaris gedaan worden of door een persoon die aangewezen is in het testament; de executeur. Kijk daarom altijd eerst in een testament of er een executeur is aangewezen die de afwikkeling op zich moet nemen.
Als er geen ingewikkelde situatie is, kan de afwikkeling ook gedaan worden door de erfgenamen. Vaak wijzen de erfgenamen 1 persoon aan en machtigen deze om de erfenis af te wikkelen namens hun allemaal.
De waarde van de nalatenschap bepalen
De waarde van de nalatenschap moet zo precies mogelijk bepaald worden. Daarvoor moet een ‘boedelbeschrijving’ gemaakt worden; een balans met daarop alle bezittingen en schulden.
- Denk bij bezit aan: (vakantie)huizen, betaal- en spaarrekeningen, beleggingen, auto’s, sieraden, kunst en alle andere waardevolle spullen. Bezittingen kunnen als dat nodig is getaxeerd worden om de waarde goed te bepalen.
- Denk bij schulden aan: openstaande facturen, krediet bij (web)winkels of creditcards, nog te betalen erfbelasting, schenkingen op papier, nog te betalen inkomstenbelasting, giften/spullen die in een codicil benoemd zijn, nog uit te keren legaten en een nog uit te keren erfdeel van een eerder overleden ouder. Bij twijfel kan ook bij het Bureau Krediet Registratie (BKR) geïnformeerd worden naar mogelijke schulden.
Laat schulden niet oplopen en informeer instanties
De gemeente informeert automatisch al diverse instanties: de Belastingdienst, pensioenfondsen, de Sociale Verzekeringsbank, het CIZ en zorgverzekeraars.
Banken, verzekeringen, de werkgever en organisaties waar abonnementen en lidmaatschappen lopen, moeten door de erfgenamen geïnformeerd worden.
Om schulden niet op te laten lopen kunnen contracten en abonnementen opgezegd worden. Als er geen duidelijke administratie is, kan achterhaald worden wat iemand heeft lopen door naar pasjes in een portemonnee of de bankafschriften te kijken. Kijk bijvoorbeeld de bankafschriften door van een heel jaar om een goed beeld te krijgen. Contracten en abonnementen kunnen opgezegd worden of op naam van een achterblijvende partner gezet worden.
De eerste 3 maanden na het overlijden hoeven schuldeisers nog niet betaald te worden. Deze periode is bedoeld voor de begrafenis en het op een rijtje zetten van alle informatie. Wel moeten schuldeisers ingelicht worden over het overlijden.
Openstaande schulden moeten betaald worden en eventuele legaten (spullen of geld dat de overledene aan iemand toekent, beschreven in het testament) of wensen uit een eventueel codicil moeten uitgevoerd worden.
Als er een executeur is aangewezen, kan deze de schulden betalen van het geld van de overledene. Als er niet voldoende geld is dan kunnen bezittingen verkocht worden om de schulden alsnog te kunnen afbetalen. Het kan zelfs nodig zijn een ouderlijk huis te verkopen. Als er geen executeur is, dan zijn alle erfgenamen samen verantwoordelijk voor het betalen van de schulden.
Belastingen
Vervolgens moet het overgebleven vermogen onder alle erfgenamen verdeeld worden om vervolgens per erfgenaam te bepalen hoeveel erfbelasting er over dat bedrag moet betaald moet worden. Er geldt een vrijstelling waarover geen erfbelasting betaald hoeft te worden. Hoe hoog die vrijstelling is, hangt af van welke relatie de erfgenaam met de overledene had. Hoe verder de erfgenaam van de overledene afstaat, hoe meer erfbelasting er betaald moet worden.
Om de erfbelasting te betalen moet de Aangifte Erfbelasting bij de Belastingdienst gedaan worden. Dit kan zelf gedaan worden of door een boekhouder. De aangifte moet binnen 8 maanden na het overlijden gedaan worden.
Tevens moet in het jaar van overlijden de laatste aangifte inkomstenbelasting worden gedaan via het F-biljet.
Verdelen van geld en spullen
Als de schulden zijn voldaan, waardevolle spullen (bijv. een huis en auto) zijn verkocht en de erfbelasting betaald is, blijft pas de nalatenschap over die onder de erfgenamen verdeeld kan worden.
Het overgebleven geld kan nu volgens de verdeling die in het testament of de wet is vastgesteld worden verdeeld. Het is verplicht om deze verdeling aan te houden.
Als er niet mogelijk is om het geld gelijk over de erfgenamen te verdelen, dan kan dit worden gecompenseerd worden door erfgenaam(en) meer waardevolle spullen te geven.
Heb je hulp nodig?
Wil je ondersteuning bij het afwikkelen van een nalatenschap? Kijk dan eens bij Nabestaandenbegeleiding.
Neem gerust contact op als je vragen hebt, meer informatie wil hebben of als je een vrijblijvend kennismakingsgesprek wil afspreken.
